Nederland maakt zich op voor een nieuwe golf covid-19 door zich, soms schroomvallig, soms uitbundig, over te geven aan de nieuwe vrijheid. Dat die golf er aankomt staat buiten kijf. Maar wanneer en in welke mate weet niemand en of we wijze lessen hebben geleerd uit de eerste aanval is nog de vraag. Ervaringen uit het verleden zijn geen garantie voor de toekomst. Dat bleek ook vroeger al, in de negentiende eeuw, toen de wereld herhaaldelijk geteisterd werd door cholera. De ziekte had zich vanuit India langzaam maar onontkoombaar verspreid. Nadat in 1832 een boot met botersmokkelaars, besmet met ziekte, in Scheveningen was aangemeerd, brak ook in Nederland de eerste choleraepidemie uit. Er volgden nog vele. Pas veel later ontdekte een Britse arts dat de ziekte veroorzaakt werd door vies water en slechte hygiëne. De regering probeerde er alles aan te doen om de ziekte te voorkomen, onder andere door het aanleggen van rioleringen en het uitvaardigen van verordeningen voor betere hygiëne. De maatregelen kwamen te laat voor de honderdduizenden mensen die tot 1896 aan cholera stierven.
Ook Eijsden ontkwam niet aan de cholera. Tussen 1848 en 1887 overspoelde de ziekte het dorp drie keer, met de regelmaat van een traag tij. Het aantal sterfgevallen bleef gelukkig beperkt. In 1884 wordt er een lokaal ingericht om choleralijders te kunnen opnemen. Waar precies? Dat is niet bekend. Wel weten we dat twee jaar later het gemeentebestuur besluit tot de bouw en inrichting van een houten ziekenbarak voor cholerapatiënten op het Veldje. Graaf de Geloes stelde daarvoor een stuk grond beschikbaar. De barak wordt in de winter van 1887, toen de cholera uit Eijsden verdwenen was, gebruikt als tijdelijk onderdak voor rondtrekkende Hongaarse zigeuners. Na de laatste uitbraak bleef het gebouw nog zeker twintig jaar staan, als “ziekenhuis” onder leiding van de zusters franciscanessen. Wanneer de barak is afgebroken vermeldt de historie niet.
De moraal van dit verhaal: zolang er onvoldoende kennis is over een nieuwe besmettelijke ziekte, zolang er geen afdoende remedie is gevonden om de ziekte een halt toe te roepen, zolang zullen we onszelf en onze naasten moeten beschermen door ons aan de regels te houden. Anders blijft covid-19 ons overspoelen met de regelmaat van een traag tij. Hou moed op 1,5 meter!
Lucia M.J. Geurts
